انواع مدارک نمایش داده‌شده:
با نگاهی به تحولات اخیر در سوریه می‌توان اینگونه استدلال کرد که بازپس‌گیری مناطق تحت تصرف داعش ازسوی هریک از قدرت‌های درگیر، باعث ایجاد فضای مانور بیشتر برای آنها خواهد شد و نیز به‌طور غیرمنتظره احتمال رویارویی و درگیری نظامی مستقیم بین بازیگران اصلی را در خاک سوریه افزایش خواهد داد. این امر ناظر بر این مدعاست که جنگ در سوریه به‌رغم افول داعش دستخوش چرخش ژئوپلیتیک خطرناکی شده است. جنگ علیه داعش وارد مرحلۀ حساس و سرنوشت‌سازی شده است. تعارض آشکار منافع میان بازیگران اصلی در جنگ با داعش و تمرکز نیروهای هم‌پیمان این نبرد نیابتی در مرزهای جنوب شرقی و استان رقه، احتمال رویارویی و درگیری نظامی مستقیم را افرایش داده است.
نویسنده با اشاره به اینکه برخی سیاستمداران و کارشناسان دولت ترامپ بر این باورند که داعش در سوریه ازبین نخواهد رفت، مگر اینکه اسد از کار برکنار شود و حضور ایران در سوریه به‌شدت کاهش یابد تصریح کرده است که هرچند این گزینه ایده‌آل واشینگتن است، اما بنابه دلایلی، اجرایی کردن آن دشوار است. به باور وی، حتی رویکرد تقابلی با ایران، روسیه و اسد در سوریه خطرناک، غیرمنطقی و غیرعملی است و برای منافع امنیتی آمریکا نیز مضر است. ایران حضوری گسترده در سوریه دارد و فرض تضعیف آن در موقعیت فعلی و در شرایطی که آمریکا نیروهای میدانی قابل اعتمادی برای انجام این کار ندارد، غیرمنطقی است. تشدید فشار بر ایران سایر حوزه‌ها ازجمله توافق هسته‌ای را نیز با مشکل مواجه می‌کند.
نوشتار حاضر با روش توصیفی- تحلیلی درصدد پاسخ به این سئوال است كه: تحولات بهار عربي چه پیامدهای هويتی در خاورميانه داشته و اين موضوع چه تأثيري بر تحولات ساختاري و سياسي سوريه به‌جا مي‌گذارد؟ فرضية پژوهش آن است كه تحولات بهار عربي زمینۀ بازتولید رادیکالیسم اسلامی و افزایش نقش بازيگران منطقه‌اي و قدرت‌هاي بزرگ در خاورمیانه را فراهم نموده و این امر باعث پیدایش و تشدید جریان‌های هویت‌گرایی غیردولتی فراملی و به‌تبع آن بحران هویت و مشروعیت در سوریه شده و موجبات تداوم بحران در سوریه را فراهم کرده است.
نویسنده با اشاره به اجرایی شدن توافق روسیه، ایران و ترکیه در مورد ایجاد چهار منطقۀ امن در سوریه در شش می 2017، تأکید دارد که این توافق در کنار ابعاد مثبت، دارای نقاط مبهم و منفی نیز هست. ابعاد مثبت این توافق عبارتند از: این توافق اولین مرزبندی توافق‌شده میان دمشق و معارضین است؛ توقف عملیات هوایی در این مناطق ازجمله ازسوی روسیه علیه معارضین (نکته مثبت برای معارضین)؛ تاکید مجدد بر ضرورت و اهمیت همکاری ایران، روسیه و ترکیه در سوریه. ابعاد منفی این توافق نیز در نوشتار حاضر مورد ارزیابی قرار گرفته است.
سرهات ارکمن، از کارشناسان مسائل خاورمیانه، در مصاحبه‌ای در زمینۀ آیندۀ سوریه با بخش ترکی شبکۀ دویچه ووله آلمان، با اشاره به توافق روسیه – ایران و ترکیه در زمینۀ برقراری آتش‌بس در سوریه و ایجاد مناطق امن یا پرواز ممنوع در خاک سوریه و نیز ضمانت رعایت این توافقات توسط سه کشور یادشده، بر این باور است که آمریکا نیز با این تصمیم موافقت خواهد کرد؛ زیرا آنچه درعمل اتفاق می‌افتد تقسیم سوریه به چهار منطقۀ متفاوت نیست، بلکه مسالۀ اصلی تقسیم سوریه به دو بخش حوزۀ نفوذ روسیه و حوزۀ نفوذ آمریکا است. به باور وی، نفوذ روسیه در سوریه بر روی دولت قانونی این کشور است و نفوذ ایران نیز بر روی گروه‌های شبه‌نظامی شیعه است و ترکیه نیز بر روی برخی گروه‌های مخالف دولت سوریه نفوذ دارد.
نویسنده با اشاره به شکست ششمین دورۀ مذاکرات ژنو در مورد سوریه، موضع بشار اسد که قالب این گفت‌وگوها را برای دستیابی به صلح نامناسب دانسته بود، قابل‌تأمل می دانسته است. وی روسیه و آمریکا را دو بازیگر اصلی در موضوع سوریه دانسته که عدم مشارکت فعال آمریکا اقدام فعالی را در این موضوع به‌دنبال نخواهد داشت. به باور وی، هرچند تلاش‌های ایران و روسیه به توازن در سوریه کمک کرده، اما بدون شکل‌گیری جبهه و سیاست واحد درمیان مخالفین ازجمله مخالفین میانه‌رو صلحی در کار نخواهد بود. اگر به این مسائل توجه شود و مسئلۀ سوریه حل شود، از قالب استفاده‌شده در سوریه می‌تواند برای صلح‌سازی در یمن، لیبی عراق و فلسطین نیز بهره گرفت.
بحران سوریه یکی از مهم‌ترین رویدادهایی است که سیاست خارجی و بالطبع امنیت ملی ایران را تحت تأثیر قرار داده است. سوریه سال‌ها نقش دروازۀ ورود ایران به جهان عرب و اتصال استراتژیک ایران به مدیترانه را داشته، و تضعیف سوریه و سرنگونی بشار اسد باعث تضعیف محور مقاومت و کاهش نفوذ منطقه‌ای ایران شده است. نوشتار حاضر چند هدف را پیگیری کرده است: تبیین دلایل اهمیت راهبردی سوریه برای ایران؛ تشریح نحوۀ تأثیرگذاری بحران سوریه بر امنیت ملی ایران در حوزه‌های مختلف؛ تبیین نحوۀ رقابت ایران با قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای در سوریه.
نوشتار حاضر تلاش دارد تا ابعاد تعارض و همکاری روسیه و ترکیه در بحران سوریه را مشخص نموده و ابعاد تاثیرگذاری آن بر تحولات این دو در منطقۀ قفقاز را مشخص کند؛ لذا، پرسش اصلی نوشتار آن است که کنش متعارض روسیه و ترکیه درقبال بحران سوریه چگونه بر نقش‌آفرینی آنها در منطقۀ قفقاز تاثیرگذاشته است؟ در پاسخ با به‌کارگیری روش توصیفی- تحلیلی و جمع‌آوری منابع به‌صورت کتابخانه‌ای و با استفاده از فضای مجازی، عنوان شده که بحران سوریه موجب واگرایی و رویارویی جدی میان روسیه و ترکیه شده است و این مسئله موجب تعمیق واگرایی آنها نسبت به کنش‌های یکدیگر در منطقه قفقاز است.
به باور نویسنده، تقابل منافع کشورهای مختلف منطقه ازجمله ایران، ترکیه، عربستان، قطر، رژیم صهیونیستی و کشورهای فرامنطقه‌ای چون روسیه و آمریکا در سوریه، این کشور را عرصۀ تمرینی برای شکل‌گیری نظم جدید بین‌المللی دانسته است. ایجاد قلمرو کردی در شمال سوریه که درعمل اتفاق افتاده، در راستای منافع روسیه است، زیرا تحول این امر به نام آمریکا تمام خواهد شد که می‌تواند روابط آن را با ترکیه مختل کند. وی با اشاره به احتیاط روسیه در همکاری با آمریکا در سوریه، موارد اختلاف آنها را زیاد دانسته است. براین‌اساس، وی شکل‌گیری ائتلاف میان مسکو و آمریکا را بعید دانسته است، مگر اینکه رقه تصرف شده و تمام تلاش‌ها برای تصرف دیرالزور معطوف شود.
نویسنده با اشاره به اینکه مهم‌ترین دستاورد مذاکرات آستانه3 و 4 ایجاد چهار منطقۀ امن با حمایت ایران، روسیه و ترکیه بوده است، تصریح دارد این توافق پیشرفت کیفی جدیدی برای حل مسئلۀ سوریه است. به باور وی، تدقیق مرزهای مناطق امن و چگونگی نظارت بر آنها ازجمله اولین مسائلی است که در توافق مناطق امن باید مورد توجه قرار گیرد؛ همچنین باید مکانیسم مجازات نقض توافق چه ازسوی معارضین و چه ازسوی نیروهای هوادار دولت دمشق مشخص شود. ازسوی دیگر، ایران، روسیه و ترکیه به‌عنوان ضامنین توافق مناطق امن نمی‌توانند مجری بی‌طرف این توافق باشند، زیرا در عرصۀ میدانی به هواداری از یک طرف مناقشه فعال هستند.